Tekst ukazał się w Gazecie Giełdy Parkiet 14 września. Opublikowano za zgodą redakcji. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Za niską skuteczność zabezpieczeń należy jednak winić nie emitentów czy administratorów zabezpieczeń, co raczej jakość prawa w Polsce i możliwość jego egzekwowania. Od tego zależy bowiem możliwość przejęcia zabezpieczenia obligacji, jego sprzedaży i zaspokojenie roszczeń wierzycieli. A skoro taki temat pojawia się już na początku tekstu o zabezpieczeniach, to łatwo się domyśleć, że zabezpieczenia bynajmniej nie chronią inwestorów przed koszmarem bankructwa emitenta obligacji.
Hipoteka - królowa zabezpieczeń
Inwestorzy preferują tzw. zabezpieczenie twarde jakim jest hipoteka. Zwykle zabezpieczenie hipoteczne ustanawia się już po zamknięciu emisji obligacji, kiedy wiadomo jaką kwotę pozyskał emitent. Emisję zabezpiecza się z reguły na 130-150 proc. wartości emisji, rzadziej jest to kwota 200 proc. Teoretycznie daje to inwestorom gwarancję, że przedmiot zabezpieczenia jest wart więcej niż posiadane przez nich obligacje, a zatem w każdej sytuacji zostaną one spłacone w całości. Oczywiście najwięcej zależy tu od operatu szacunkowego, a dokładniej od biegłego, który ocenia wartość nieruchomości pod zabezpieczenia. Warto więc zdawać sobie sprawę, że jego usługi opłaca emitent obligacji.
Opiekę nad zabezpieczeniem sprawuje administrator hipoteki – również opłacany przez emitenta obligacji. Administrator zaczyna być rzeczywiście użyteczny dla obligatariuszy w momencie, gdy obligacje przestają być obsługiwane. Wówczas powinien on wystąpić o wydanie przedmiotu zabezpieczenia i doprowadzić do jego sprzedaży. Bywa, że wymaga to wstąpienia na drogę prawną przeciwko emitentowi obligacji. Jednak trudno oczekiwać, że administrator (z reguły jest to kancelaria prawna) wyłoży z własnej kieszeni środki na uruchomienie procesu. Jest to powodem, dla którego najczęściej administrator nie podejmuje żadnych działań w przypadku defaultów na Catalyst poza ewentualnie wezwaniem inwestorów do wpłacenia zaliczek na pokrycie tych kosztów.
Pewnym rozwiązaniem, spotykanym zresztą coraz częściej, jest depozyt, który emitent obligacji wpłaca na rzecz administratora hipoteki na poczet przyszłych czynności zmierzających do przejęcia przedmiotu zastawu. Oczywiście wniesienie takiego depozytu dodatkowo podnosi koszty emisji, które wyrównują się później w postaci niższego oprocentowania obligacji.
Na wniesienie depozytu decydują się zwykle te firmy, które są przekonane, że obligacje spłacą i nie pojawi się konieczność przekazania zabezpieczenia. Dlatego nie można jednoznacznie wskazać, że zabezpieczenie hipoteczne ma czysto hipotetyczną wartość dla posiadaczy obligacji. Niemniej, warto też poczytać fora internetowe, na których informacjami o procesie sprzedaży nieruchomości wymieniają się inwestorzy, którzy posiadają obligacje spółek, które ogłosiły upadłość ponad trzy lata temu. Jak dotąd nikt na Catalyst nie odzyskał jeszcze środków z egzekucji zabezpieczenia hipotecznego.
Natomiast jego zaletą jest fakt, że po pierwsze obciążonej nieruchomości nie można wyprowadzić ze spółki, po drugie nie wejdzie ona w skład ogólnej masy upadłości przed zaspokojeniem zabezpieczonych na niej wierzycieli.
Inne formy zabezpieczeń
Nie każdy emitent może przedstawić wartościowe zabezpieczenie hipoteczne. Część z nich radzi sobie oferując hipotekę na nie swojej nieruchomości (jej właściciel godzi się na to po otrzymaniu stosownego wynagrodzenia), ale jest to rzadko spotykane rozwiązanie. Znacznie częściej inwestorom oferuje się po prostu inne formy zabezpieczenia, zwykle na aktywach obrotowych emitenta. Czyli każdy podstawia takie zabezpieczenie, jakie może zaoferować. Firmy pożyczkowe oferują zabezpieczenie na pakiecie pożyczek, windykacyjne na kupionych wierzytelnościach, czasem można spotkać się z zabezpieczeniem na liniach produkcyjnych, znaku towarowym czy na zapasach.
Wszystkie one – za wyjątkiem znaku towarowego i linii produkcyjnych – mają tę zaletę, że w razie potrzeby mogą być stosunkowo szybko sprzedane. Ostatecznie o wiele łatwiej upłynnić pracujący portfel pożyczek gotówkowych, choćby za połowę jego nominalnej wartości, niż nieruchomość, na której stoi zakład produkcyjny spółki, która właśnie zbankrutowała z powodu nierentownej produkcji.
Warto wspomnieć przypadek e-Kancelarii, która zanim zaprzestała obsługi zadłużenia, spłaciła pod koniec 2014 r. dwie serie zabezpieczone na pakietach wierzytelności. Choć aby je spłacić spółka sprzedała je z dużą stratą, to jednak i tak było to działanie korzystniejsze dla niej niż pozwolenie na przejecie zabezpieczenia przez administratora zastawu, który prawdopodobnie uzyskałby cenę jeszcze niższą, a przede wszystkim pozbawił spółkę kontroli nad istotną częścią majątku (e-Kancelaria jeszcze wtedy nie była w stanie upadłości).
Zabezpieczeniem może być także poręczenie majątkowe. Jeśli złoży je właściciel spółki, to ma ono szczególną wartość. Z kolei zabezpieczenie ustanowione na akcjach emitenta ma wartość zbliżoną do zera (w razie upadłości, akcjonariusze spłacani są w ostatniej kolejności).
Trzy kosy
Praktyka rynkowa wskazuje jednak, że najlepiej działającym zabezpieczeniem oświadczenie o poddaniu się dobrowolnej egzekucji z paragrafu 777 kodeksu cywilnego. Stąd pieszczotliwe określenie trzech kos. Dysponując tym dokumentem, posiadacz obligacji może szybciej uzyskać sądowy nakaz zapłaty, a ten wystarczy, by do spółki wysłać komornika.
Jednak w takim wypadku mamy do czynienia z wyścigiem między inwestorami – kto pierwszy wsiądzie na majątek spółki, ten będzie miał większe szanse odzyskać środki. Po drugie część prawników kwestionuje działanie oświadczeń w odniesieniu do obligacji z Catalyst, ponieważ oświadczenia są wystawiane imiennie, na konkretnego inwestora. Dlatego najlepiej zdają one egzamin w przypadku posiadaczy obligacji, którzy kupili je na rynku pierwotnym. Jednak i w tej dziedzinie pojawiają się nowatorskie rozwiązania – np. papiery Everest Capital także dobezpieczone są takim oświadczeniem, a inwestorzy z rynku wtórnego mogą wystąpić do administratora zabezpieczeń o wydanie oświadczenia na podstawie świadectwa depozytowego.
O skuteczności art. 777 przekonuje fakt, że w przypadku obligacji serii A Polfy inwestorom działającym na podstawie oświadczenia udało się odzyskać trzecią część emisji. Papiery te są jednocześnie zabezpieczone hipoteką, jednak niewiele to jak dotąd dało.
Najlepsze zabezpieczenie
Warto odnotować, że emitenci najbezpieczniejszych obligacji na Catalyst (bezpieczeństwo mierzone jest w tym przypadku wysokością oprocentowania) w ogóle nie oferują inwestorom żadnych zabezpieczeń, a mimo to ich obligacje sprzedały się doskonale, zaś na rynku wtórnym wyceny przekraczają nominał (co jeszcze obniża rentowność). Bezpieczeństwa inwestycji w obligacje – przynajmniej w Polsce - nie mierzy się bowiem jakością zabezpieczeń, lecz sytuacją finansową emitenta obligacji.
Najlepszym zabezpieczeniem jest więc zdolność emitenta obligacji do obsługi długu.
Pięć najważniejszych informacji
1. Hipoteka jest najwyżej cenionym zabezpieczeniem przez inwestorów.
2. Zabezpieczenie na aktywach obrotowych (np. zapasach) jest łatwiejsze do upłynnienia.
3. Najlepiej na Catalyst sprawdza się oświadczenie o poddaniu się dobrowolnej egzekucji.
4. Najsłabszym zabezpieczeniem są akcje emitenta.
5. Najbardziej wiarygodni emitenci nie zabezpieczają emisji obligacji.
INFORMACJE O PRZETWARZANIU TWOICH DANYCH OSOBOWYCH
Administratorem Twoich danych osobowych przekazywanych podczas rejestracji w serwisie Obligacje.pl, jest: Obligacje.pl sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Złota 59, 00-120 Warszawa, KRS nr 0000394325.
Możesz skontaktować się z nami za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub telefonicznie (022 110-03-67). Kontakt telefoniczny dostępny jest od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 16:00.
Cele i podstawa przetwarzania Twoich danych osobowych
Twoje dane osobowe gromadzimy jednorazowo, wyłącznie gdy zakładasz konto i/lub dokonujesz zakupu Usług Płatnych w serwisie Obligacje.pl.
Twoje podstawowe dane osobowe
Gdy zakładasz konto w serwisie Obligacje.pl, gromadzimy jedynie te dane osobowe, które są niezbędne dla prawidłowego świadczenia przez nas usług i wykonania umowy, czyli:
Twoje dane, o których mowa powyżej, przetwarzamy wyłącznie po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl.
Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o wskazanych przez Ciebie emitentach oraz obligacjach
Jeżeli na swoim koncie wskażesz listę emitentów oraz obligacji, które chcesz obserwować będziemy na Twój adres e-mail przesyłać powiadomienia wraz z aktywnym linkiem dotyczące zmiany notowań wskazanych obligacji, ważnych dat z nimi związanych oraz nowych informacji w serwisie Obligacje.pl o wskazanym emitencie. Te dane przetwarzamy po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl i decydujesz się na korzystanie z takich usług.
Jeśli będziesz chciał zrezygnować z otrzymywania powiadomień, w każdej chwili możesz anulować subskrypcję, wycofując odpowiednie zgody w panelu konfiguracyjnym Twojego konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie.
Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o aktualnych ofertach
Jeśli wyraziłeś na to zgodę, zaznaczając odpowiednie pole w formularzu rejestracyjnym lub panelu konfiguracyjnym Twojego konta, od czasu do czasu będziemy na Twój adres e-mail przesyłać informacje o aktualnych publicznych emisjach papierów wartościowych, a także informacje o nowościach w serwisie Obligacje.pl.
Także i taką zgodę możesz cofnąć w każdym czasie, korzystając z odpowiedniej opcji w panelu konfiguracji konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonaliśmy na podstawie Twojej zgody przed jej wycofaniem.
Wyrażenie przez Ciebie zgody na przetwarzanie danych osobowych w tym zakresie jest dobrowolne i nie stanowi warunku założenia konta w serwisie.
Jak długo przechowujemy Twoje dane osobowe?
Twoje dane przetwarzamy tylko tak długo, jak to niezbędne – co oznacza, że usuniemy je, gdy zlikwidujesz swoje konto w serwisie Obligacje.pl bądź w inny sposób rozwiążesz z nami umowę o dostęp do serwisu.
Kto ma dostęp do Twoich danych osobowych?
Do Twoich danych osobowych mamy dostęp wyłącznie my, w tym nasi upoważnieni pracownicy.
Dane te mogą być ponadto przetwarzanie przez naszych współpracowników, którzy świadczą usługi na naszą rzecz, w szczególności w zakresie obsługi księgowej, obsługi IT lub hostingu.
Jeżeli korzystasz z płatności elektronicznych lub kartą płatniczą, możemy udostępniać Twoje dane w zakresie niezbędnym do dokonania płatności firmom obsługującym płatności w serwisie.
Jeżeli wyraziłeś na to zgodę i korzystasz z konta bezpłatnego, niektóre Twoje dane możemy udostępniać naszym partnerom, którymi są współpracujące z nami domy i biura maklerskie, a także krajowe podmioty przeprowadzające prywatne emisje obligacji.
Twoje prawa
W związku z przetwarzaniem Twoich danych osobowych przez serwis Obligacje.pl przysługują Ci różnorodne prawa, o których chcielibyśmy poinformować poniżej.
Wszelkie żądania związane z Twoimi prawami możesz zgłosić nam za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub poczty tradycyjnej (na adres wskazany powyżej).
Chcemy prawidłowo zabezpieczyć Twoje dane, dlatego też przed wykonaniem Twoich poleceń zastrzegamy sobie możliwość zadania Ci dodatkowych pytań, aby potwierdzić Twoją tożsamość.
Masz prawo dostępu do Twoich danych osobowych
Przysługuje Ci prawo dostępu do treści Twoich danych osobowych, a także prawo do uzyskania potwierdzenia, czy dane te są przetwarzane.
Ponadto w każdej chwili możesz zwrócić się do nas o następujące informacje:
Przysługuje Ci również prawo uzyskania kopii Twoich danych osobowych. Pierwszą taką kopię wydamy Ci bezpłatnie.
Masz prawo żądania sprostowania Twoich danych osobowych
Dbamy o to, by Twoje dane były poprawne i kompletne. Jeśli mimo tego stwierdzisz, że tak nie jest – powiedz nam o tym. W każdym momencie przysługuje Ci prawo sprostowania lub uzupełnienia danych.
Masz prawo żądania ograniczenia przetwarzania Twoich danych osobowych
W pewnych przypadkach możesz żądać, by przetwarzanie Twoich danych osobowych zostało przez nas ograniczone wyłącznie do ich posiadania:
Masz prawo żądania usunięcia Twoich danych osobowych
W pewnych przypadkach możesz żądać, by zgromadzone przez nas Twoje dane osobowe zostały usunięte. Prawo to przysługuje Ci, gdy:
Masz prawo wnieść sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych osobowych
Przysługuje Ci prawo wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Twoich danych osobowych. Sprzeciw ten będzie uzasadniony, jeśli jego podstawą będą przyczyny związane z Twoją szczególną sytuacją.
Możesz również wnieść sprzeciw, jeśli Twoje dane osobowe wykorzystywane były przez nas dla celów marketingu bezpośredniego.
Masz prawo przenosić Twoje dane osobowe
Masz prawo żądać, by Twoje dane osobowe podane przy rejestracji w serwisie zostały Ci przez nas wydane w ustrukturyzowanym, nadającym się do odczytu maszynowego i powszechnie używanym formacie.
Możesz przesłać te dane innemu administratorowi bez jakichkolwiek przeszkód z naszej strony.
Możesz również zwrócić się do nas o przekazanie Twoich danych wprost innemu administratorowi – wykonamy to, o ile tylko będzie to technicznie możliwe.
Prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego
Dokładamy najwyższych starań, by zapewnić najpełniejszą ochronę Twoich danych osobowych zgodnie z przepisami obowiązującego prawa.
Jeśli mimo to uznasz, że przetwarzamy Twoje dane osobowe niezgodnie z prawem, przysługuje Ci prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.
W przypadku Polski organem nadzorczym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Możesz jednak wnieść skargę również do organu nadzorczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które jest miejscem Twego zwykłego pobytu, miejscem pracy lub miejscem popełnienia domniemanego naruszenia prawa.
Nie profilujemy
Twoje dane osobowe przetwarzamy w sposób zautomatyzowany. Nie stosujemy jednak profilowania.
Kontakt z nami
Jeśli jakiekolwiek informacje przedstawione powyżej wydają Ci się niejasne, chętnie udzielimy dodatkowych wyjaśnień. Wszelkie pytania związane z polityką prywatności prosimy kierować pocztą elektroniczną (bok@obligacje.pl) lub pocztą tradycyjną (na adres wskazany powyżej).
Zaloguj się