czwartek, 25 kwietnia 2024
Zaloguj się | Zarejestruj się | CENNIK
Strona główna|Newsroom|Poradniki

Newsroom

Na co mogą liczyć obligatariusze upadłych emitentów?

Michał Lasota, Prawnik Noble Securities | 03 sierpnia 2012
Niespodziewany i głośny upadek DSS i PBG wywołały zaniepokojenie wśród ich wierzycieli, a w szczególności obligatariuszy.
   Reakcja rynku długu korporacyjnego w Polsce pokazuje, iż inwestorzy oczekujący 2-cyfrowych zysków, jakie przynoszą obligacje firmowe, podjęli refleksję na temat bezpieczeństwa swoich inwestycji. Każda bowiem inwestycja w instrumenty finansowe, nawet w uznawane za bezpieczne obligacje korporacyjne, wiąże się z jakimś ryzykiem. A największym z takich ryzyk wydaje się być upadłość emitenta nabytych przez inwestorów walorów. Ponieważ rynek obligacji w Polsce rozwija się dynamicznie, a zmieniające się realia gospodarcze mogą przynieść nieprzewidziane skutki, warto już zawczasu pochylić się nad pytaniem, na co mogą liczyć obligatariusze upadłych emitentów?
 
   Status obligatariuszy
 
   Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (UO), emitenci obligacji odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji. Wyjątkiem są obligacje przychodowe, co do których emitent ma możliwość ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania z tytuły tych obligacji do kwoty przychodów lub wartości majątku przedsięwzięcia. Jednakże „realny” status obligatariuszy upadłych emitentów, w kontekście wysokości zaspokojenia przysługujących im wierzytelności z tytułu obligacji, determinuje przede wszystkim istnienie zabezpieczenia bądź jego brak. Dychotomiczny podział obligacji na zabezpieczone i niezabezpieczone pozwala na wskazanie, według jakich zasad prowadzone będzie najpewniej postępowanie wobec upadłego emitenta i jak zaspakajani będą jego obligatariusze. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (PUN) przewiduje, iż postępowanie upadłościowe może przebiegać w oparciu o przepisy ogólne albo przepisy jednego z postępowań odrębnych. 
 
   Obligacje niezabezpieczone 
 
   W przypadku emitenta obligacji niezabezpieczonych prowadzone będzie postępowanie upadłościowe ogólne. Jeśli dojdzie do likwidacji, wszyscy wierzyciele emitenta zaspokajani będą w drodze podziału funduszów (ogólnej) masy upadłości. Masę tą tworzy z dniem ogłoszenia upadłości majątek emitenta. Z funduszów zaspokajane zostają kolejno należności podzielone, zgodnie z art. art. 342 PUN, na pięć kategorii. Obowiązują przy tym dwie zasady: pierwszeństwa i proporcjonalności. 
 
   Zasada pierwszeństwa oznacza, że zaspokajanie następuje w określonej kolejności. Na początku zaspokajane są należności z kategorii uprzywilejowanych, tj.: I, II i III, obejmujące m.in.: koszty postępowania, należności ze stosunku pracy oraz podatki i daniny publiczne. W związku z tym, wierzytelności obligatariuszy, należące do kategorii IV, czyli podstawowej, zaspokojone zostaną tylko wtedy, gdy nastąpi zaspokojenie należności z kategorii wyższych. Należności kategorii V, ze względu na swój charakter (należą tu m. in. odsetki i kary) są zaspokajane jako ostatnie i to oczywiście, w zakresie, w jakim pozwalają na to fundusze, o ile jeszcze jakieś pozostały po wcześniejszych podziałach.
 
   Zasada proporcjonalności znajduje natomiast swoje zastosowanie, gdy nie wystarcza funduszy dla wszystkich wierzycieli danej kategorii. Wtedy to, wierzyciele zaspakajani są proporcjonalnie do wielkości przysługujących im wierzytelności. Innymi słowy, jeśli w danej kategorii wystąpi niedobór funduszy na pełne zaspokojenie, to niedobór ten rozkłada się na wszystkich wierzycieli, proporcjonalnie do wysokości ich wierzytelności. 
 
   Może się także zdarzyć, iż wśród wierzycieli emitenta obok obligatariuszy (niezabezpieczonych) występować będą także wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo. Wtedy to, zgodnie z art. 336 PUN sumy uzyskane z likwidacji rzeczy, wierzytelności i praw obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym i hipoteką morską przeznacza się na zaspokojenie  zabezpieczonych wierzycieli. Jeśli po zaspokojeniu tych wierzycieli pozostaną jakieś kwoty, wchodzą one do funduszów masy upadłości, z których to zaspokajani będą obligatariusze.
 
   Obligacje zabezpieczone 
 
   Zupełnie odmiennie, od wyżej opisanej, rysuje się sytuacja posiadaczy obligacji zabezpieczonych. Upadłość emitenta takich papierów dłużnych prowadzona będzie według reguł jednego z postępowań odrębnych, tj. „Postępowania upadłościowego wobec emitentów obligacji” (tytuł IV, cz. 3 PUN). W takim wypadku przedmioty zabezpieczające prawa z obligacji (np. nieruchomości, flota samochodowa, czy też zorganizowana cześć przedsiębiorstwa) tworzą osobną masę upadłości przeznaczoną na zaspokojenie praw obligatariuszy (art. 488 PUN). Ma to doniosłe znaczenie praktyczne, gdyż niejako „uprzywilejowuje” takich obligatariuszy, w związku z tym, iż zaspakajani są oni w drodze podziału funduszy pochodzących z likwidacji tej osobnej masy upadłości, partycypując w niej na zasadzie wyłączności. Należy jednak zaznaczyć, iż zgodnie z art. 483 ust. 1 PUN postępowanie to może być prowadzone tylko, gdy dla zabezpieczenia praw z obligacji ustanowiono zabezpieczenie na majątku emitenta. Oznacza to, iż choć samo zabezpieczenie może przyjąć formę np. hipoteki, zastawu rejestrowego, czy zastawu finansowego, to nie może ono obciążać majątku podmiotu trzeciego, czyli np. spółki zależnej lub podmiotu występującego w roli poręczyciela, tudzież gwaranta. Prawa obligatariuszy reprezentowane są przez kuratora ustanowionego przez sąd.
 
   Kurator zgłasza do osobnej masy upadłości ogólną sumę nominalną obligacji nieumorzonych do dnia ogłoszenia upadłości, których termin płatności przypada przed tym dniem, oraz ogólną sumę niezapłaconych odsetek od tych obligacji, a także ogólną sumę obligacji oraz odsetek płatnych po dniu ogłoszenia upadłości. W zgłoszeniu kurator powinien wymienić także składniki majątku emitenta, na których ustanowiono zabezpieczenie praw obligatariuszy. 
 
   W przypadku upadłości likwidacyjnej likwidację osobnej masy upadłości przeprowadza syndyk z udziałem kuratora. Zgodnie z art. 489 PUN z osobnej masy upadłości zaspokaja się kolejno: 
 
   1) koszty likwidacji tej masy, które obejmują także wynagrodzenie kuratora;
 
   2) należności obligatariuszy w nominalnej ich cenie;
 
   3) odsetki (kupony).
   
   Co istotne, zaspokojenie należności z trzech ww. kategorii odbywa się zgodnie z generalnymi zasadami pierwszeństwa i proporcjonalności opisanymi już wcześniej. Jeżeli jednak osobna masa upadłości nie wystarczy na pełne zaspokojenie należności obligatariuszy, wtedy niezaspokojona ich część będzie podlegała zaspokojeniu z funduszu (ogólnej) masy upadłości. 
 
   Wykup obligacji 
 
   Zaspokojenie wierzytelności z tytułu obligacji następuje poprzez ich wykup, niezależnie czy są to walory zabezpieczone, czy też nie. Istota wykupu polega na spełnieniu przez emitenta świadczenia pieniężnego wynikającego z papieru wartościowego. W praktyce oznacza to wypłatę określonej kwoty, wskazanej w warunkach emisji danych obligacji, na rachunek obligatariusza. Zgodnie z art. 24 ust. 2 UO, jeżeli emitent nie wypełni w terminie, w całości lub w części, zobowiązań wynikających z obligacji, obligacje podlegają, na żądanie obligatariusza, natychmiastowemu wykupowi w części, w jakiej przewidują świadczenie pieniężne. 
Umożliwia to obligatariuszom podjęcie działań już na wczesnym etapie, kiedy to otrzymują sygnały, iż emitent nie wywiązuje się terminowo np. z obowiązku wypłaty odsetek (kuponu). Z kolei, w razie likwidacji emitenta obligacje podlegają natychmiastowemu wykupowi z dniem otwarcia likwidacji, chociażby termin ich wykupu jeszcze nie nastąpił (art. 24 ust. 3 UO). Wykup taki jest realizowany ze środków stanowiących fundusze masy upadłości. W związku z tym, iż w sprawach dotyczących masy upadłości to syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego emitenta, będzie on zobowiązany do przeprowadzenia wykupu obligacji. Warto także wskazać, iż „z chwilą wykupu obligacje podlegają umorzeniu” (art. 24 ust. 1 UO). Oznacza to anihilację bytu prawnego wykupowanych obligacji, a tym samym wygaśnięcie inkorporowanych w nich praw i obowiązków. Niemniej, może dojść do sytuacji, w której nie wszystkie obligacje zostaną wykupione z powodu braków funduszów (ogólnej lub osobnej) masy upadłości. W takim wypadku, obligatariusze staliby się, co zabrzmi nieco ironicznie, posiadaczami bezwartościowego papieru wartościowego. Takie obligacje istniałyby nadal, gdyż ich byt prawny nie uległby zakończeniu, jednak jest mało prawdopodobne, by ktokolwiek był zainteresowany nabyciem takich walorów. 
 
   Słowo podsumowania
 
   Związane ze słabnąca koniunktura gospodarczą problemy firm przekładają się w ostatnim czasie na znaczny wzrost liczby ogłaszanych upadłości. Analitycy wskazują, iż tendencja ta może potrwać kolejne kilka miesięcy. Zakładający długoterminowy okres inwestycyjni nabywcy lub posiadacze obligacji korporacyjnych nie powinni w tym czasie wykonywać gwałtownych ruchów, tylko dokładnie przeanalizować fundamentalną sytuację emitentów. Pozwoli im to na rzetelną ocenę kondycji spółek, których walory posiadają, i optymalizację ryzyka w posiadanym portfelu do komfortowego dla nich poziomu. Oczywiście może się to odbyć poprzez sprzedaż papierów uznanych za zbyt ryzykowne, w szczególności, gdy upadek emitenta nie pozwoli np. na odzyskanie zainwestowanego kapitału. Jednakże czas ten może też zostać wykorzystany przez inwestorów do zakupu wyprzedawanych w pośpiechu i znacznie przecenionych wartościowych obligacji, dając okazję do realizacji zysków z poczuciem bezpieczeństwa.

Więcej wiadomości kategorii Prawo

Newsroom

Emisje

Narzędzia

Edukacja

O nas

Rejestracja

INFORMACJE O PRZETWARZANIU TWOICH DANYCH OSOBOWYCH

Administratorem Twoich danych osobowych przekazywanych podczas rejestracji w serwisie Obligacje.pl, jest: Obligacje.pl sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Złota 59, 00-120 Warszawa, KRS nr 0000394325.

Możesz skontaktować się z nami za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub telefonicznie (022 110-03-67). Kontakt telefoniczny dostępny jest od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 16:00.

Cele i podstawa przetwarzania Twoich danych osobowych

Twoje dane osobowe gromadzimy jednorazowo, wyłącznie gdy zakładasz konto i/lub dokonujesz zakupu Usług Płatnych w serwisie Obligacje.pl.

Twoje podstawowe dane osobowe

Gdy zakładasz konto w serwisie Obligacje.pl, gromadzimy jedynie te dane osobowe, które są niezbędne dla prawidłowego świadczenia przez nas usług i wykonania umowy, czyli:

  1. adres e-mail;
  2. numer IP urządzenia, z którego dokonano rejestracji;
  3. jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i chcesz uzyskać fakturę VAT, także nazwę firmy, NIP i adres prowadzenia działalności, natomiast jeżeli nie prowadzisz działalności gospodarczej, a chcesz uzyskać fakturę VAT, także imię, nazwisko oraz adres zamieszkania.

Twoje dane, o których mowa powyżej, przetwarzamy wyłącznie po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl.

Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o wskazanych przez Ciebie emitentach oraz obligacjach

Jeżeli na swoim koncie wskażesz listę emitentów oraz obligacji, które chcesz obserwować będziemy na Twój adres e-mail przesyłać powiadomienia wraz z aktywnym linkiem dotyczące zmiany notowań wskazanych obligacji, ważnych dat z nimi związanych oraz nowych informacji w serwisie Obligacje.pl o wskazanym emitencie. Te dane przetwarzamy po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl i decydujesz się na korzystanie z takich usług.

Jeśli będziesz chciał zrezygnować z otrzymywania powiadomień, w każdej chwili możesz anulować subskrypcję, wycofując odpowiednie zgody w panelu konfiguracyjnym Twojego konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie.

Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o aktualnych ofertach

Jeśli wyraziłeś na to zgodę, zaznaczając odpowiednie pole w formularzu rejestracyjnym lub panelu konfiguracyjnym Twojego konta, od czasu do czasu będziemy na Twój adres e-mail przesyłać informacje o aktualnych publicznych emisjach papierów wartościowych, a także informacje o nowościach w serwisie Obligacje.pl.

Także i taką zgodę możesz cofnąć w każdym czasie, korzystając z odpowiedniej opcji w panelu konfiguracji konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonaliśmy na podstawie Twojej zgody przed jej wycofaniem.

Wyrażenie przez Ciebie zgody na przetwarzanie danych osobowych w tym zakresie jest dobrowolne i nie stanowi warunku założenia konta w serwisie.

Jak długo przechowujemy Twoje dane osobowe?

Twoje dane przetwarzamy tylko tak długo, jak to niezbędne – co oznacza, że usuniemy je, gdy zlikwidujesz swoje konto w serwisie Obligacje.pl bądź w inny sposób rozwiążesz z nami umowę o dostęp do serwisu.

Kto ma dostęp do Twoich danych osobowych?

Do Twoich danych osobowych mamy dostęp wyłącznie my, w tym nasi upoważnieni pracownicy.

Dane te mogą być ponadto przetwarzanie przez naszych współpracowników, którzy świadczą usługi na naszą rzecz, w szczególności w zakresie obsługi księgowej, obsługi IT lub hostingu.

Jeżeli korzystasz z płatności elektronicznych lub kartą płatniczą, możemy udostępniać Twoje dane w zakresie niezbędnym do dokonania płatności firmom obsługującym płatności w serwisie.

Jeżeli wyraziłeś na to zgodę i korzystasz z konta bezpłatnego, niektóre Twoje dane możemy udostępniać naszym partnerom, którymi są współpracujące z nami domy i biura maklerskie, a także krajowe podmioty przeprowadzające prywatne emisje obligacji.

Twoje prawa

W związku z przetwarzaniem Twoich danych osobowych przez serwis Obligacje.pl przysługują Ci różnorodne prawa, o których chcielibyśmy poinformować poniżej.

Wszelkie żądania związane z Twoimi prawami możesz zgłosić nam za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub poczty tradycyjnej (na adres wskazany powyżej).

Chcemy prawidłowo zabezpieczyć Twoje dane, dlatego też przed wykonaniem Twoich poleceń zastrzegamy sobie możliwość zadania Ci dodatkowych pytań, aby potwierdzić Twoją tożsamość.

Masz prawo dostępu do Twoich danych osobowych

Przysługuje Ci prawo dostępu do treści Twoich danych osobowych, a także prawo do uzyskania potwierdzenia, czy dane te są przetwarzane.

Ponadto w każdej chwili możesz zwrócić się do nas o następujące informacje:

  1. cele, w jakich przetwarzamy Twoje dane osobowe,
  2. jakie dane osobowe przetwarzamy;
  3. komu przekazujemy Twoje dane osobowe;
  4. jak długo będziemy przechowywać Twoje dane;
  5. przysługujące Ci prawa: prawo do sprostowania Twoich danych osobowych, prawo do usunięcia lub ograniczenia przetwarzania Twoich danych osobowych, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Twoich danych osobowych, prawo do przenoszenia Twoich danych i prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego.

Przysługuje Ci również prawo uzyskania kopii Twoich danych osobowych. Pierwszą taką kopię wydamy Ci bezpłatnie.

Masz prawo żądania sprostowania Twoich danych osobowych

Dbamy o to, by Twoje dane były poprawne i kompletne. Jeśli mimo tego stwierdzisz, że tak nie jest – powiedz nam o tym. W każdym momencie przysługuje Ci prawo sprostowania lub uzupełnienia danych.

Masz prawo żądania ograniczenia przetwarzania Twoich danych osobowych

W pewnych przypadkach możesz żądać, by przetwarzanie Twoich danych osobowych zostało przez nas ograniczone wyłącznie do ich posiadania:

  1. gdy stwierdzisz, że Twoje dane osobowe są nieprawidłowe – do czasu, aż zweryfikujemy to twierdzenie;
  2. gdy przetwarzanie jest niezgodne z prawem, a zamiast usunięcia tych danych zażądasz ograniczenia ich przetwarzania;
  3. gdy Twoje dane osobowe nie będą już nam potrzebne, ale będą potrzebne Tobie do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń;
  4. gdy wniosłeś sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych osobowych z uwagi na Twoją szczególną sytuację – na czas oceny, czy nasz interes w dalszym przetwarzaniu Twoich danych jest nadrzędny względem podstaw uzasadniających Twój sprzeciw.

Masz prawo żądania usunięcia Twoich danych osobowych

W pewnych przypadkach możesz żądać, by zgromadzone przez nas Twoje dane osobowe zostały usunięte. Prawo to przysługuje Ci, gdy:

  1. Twoje dane osobowe nie są nam już potrzebne do celów, dla których je zebraliśmy;
  2. wycofałeś udzieloną nam zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych i nie istnieją inne podstawy do dalszego ich przetwarzania;
  3. wniosłeś sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych z uwagi na Twoją szczególną sytuację, a nasz interes w dalszym przetwarzaniu Twoich danych nie jest nadrzędny, albo gdy wniosłeś sprzeciw w związku z ich przetwarzaniem dla celów marketingowych;
  4. przetwarzamy Twoje dane niezgodnie z prawem;
  5. dane osobowe muszą zostać usunięte celem wywiązania się przez nas z obowiązku prawnego;

Masz prawo wnieść sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych osobowych

Przysługuje Ci prawo wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Twoich danych osobowych. Sprzeciw ten będzie uzasadniony, jeśli jego podstawą będą przyczyny związane z Twoją szczególną sytuacją.

Możesz również wnieść sprzeciw, jeśli Twoje dane osobowe wykorzystywane były przez nas dla celów marketingu bezpośredniego.

Masz prawo przenosić Twoje dane osobowe

Masz prawo żądać, by Twoje dane osobowe podane przy rejestracji w serwisie zostały Ci przez nas wydane w ustrukturyzowanym, nadającym się do odczytu maszynowego i powszechnie używanym formacie.

Możesz przesłać te dane innemu administratorowi bez jakichkolwiek przeszkód z naszej strony.

Możesz również zwrócić się do nas o przekazanie Twoich danych wprost innemu administratorowi – wykonamy to, o ile tylko będzie to technicznie możliwe.

Prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego

Dokładamy najwyższych starań, by zapewnić najpełniejszą ochronę Twoich danych osobowych zgodnie z przepisami obowiązującego prawa.

Jeśli mimo to uznasz, że przetwarzamy Twoje dane osobowe niezgodnie z prawem, przysługuje Ci prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.

W przypadku Polski organem nadzorczym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Możesz jednak wnieść skargę również do organu nadzorczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które jest miejscem Twego zwykłego pobytu, miejscem pracy lub miejscem popełnienia domniemanego naruszenia prawa.

Nie profilujemy

Twoje dane osobowe przetwarzamy w sposób zautomatyzowany. Nie stosujemy jednak profilowania.

Kontakt z nami

Jeśli jakiekolwiek informacje przedstawione powyżej wydają Ci się niejasne, chętnie udzielimy dodatkowych wyjaśnień. Wszelkie pytania związane z polityką prywatności prosimy kierować pocztą elektroniczną (bok@obligacje.pl) lub pocztą tradycyjną (na adres wskazany powyżej).

TAK, CHCĘ SIĘ ZAREJESTROWAĆ NIE, DZIĘKUJĘ