TTekst ukazał się w Gazecie Giełdy Parkiet 20 kwietnia. Opublikowano za zgodą redakcji. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Murapol w kwietniowej publicznej emisji obligacji oferował 4,6 pkt proc. marży wobec 5,6-5,7 pkt proc. oferowanych w prywatnych emisjach w sierpniu i wrześniu ub.r. Nie jest to wyjątek, lecz potwierdzenie reguły. W przypadku prawie każdej emisji publicznej, która miała miejsce od sierpnia ub.r. oprocentowanie obligacji było niższe – w przypadku emisji tych samych emitentów – niż kilka miesięcy wcześniej w ofertach prywatnych. Dotyczy to zarówno dużych emisji przeprowadzanych na podstawie prospektów emisyjnych, jak i tych mniejszych (do 10 mln zł) przeprowadzanych na podstawie memorandów.
Oczywiście znacząca część spadku oprocentowania przypada na spadek WIBOR, ale nie chodzi o samą wysokość oprocentowania lecz o poziom marż ponad WIBOR – również one są coraz niższe. Bywa, że spadek marż w czasie jest efektem zauważalnej poprawy np. wskaźników zadłużenia czy płynności finansowej lub lepszego postrzegania całej branży (np. deweloperskiej czy windykacyjnej). Częściowo niższe marże związane są z wyższymi kosztami przeprowadzenia publicznej emisji. Jednak mianownikiem wspólnym dla wszystkich jest konkurencja.
Banki luzują cugle
Naturalną konkurencją dla obligacji korporacyjnych jest dostępność kredytów bankowych. Nawiasem mówiąc to właśnie w przykręceniu kurka z kredytami dla firm, jako konsekwencji kryzysu finansowego z lat 2008-09, należy upatrywać dynamicznego rozwoju rynku obligacji korporacyjnych w Polsce. Teraz sytuacja się odwraca.
Jak wynika z kwartalnej ankiety przeprowadzanej przez Narodowy Bank Polski w polskich bankach, od czterech kolejnych kwartałów obniżają one marże kredytowe (patrz Wykres 1.), a w ostatnim czasie ten trend jest widoczny także w przypadku kredytów o podwyższonym ryzyku. Jednocześnie część banków toleruje niższą jakość zabezpieczeń w przypadku dobrze zarządzanych przedsiębiorstw (ten trend widoczny jest także na rynku obligacji – ostatnie emisje Murapolu, Capital Parku, Ronsona, Robygu – wszystkie one nie były zabezpieczone).
Efektem większej otwartości banków na kredyty korporacyjne jest częściowe wyparcie obligacji z rynku właśnie przez kredyty. Za wcześnie być może by mówić o zbiorczych danych przedstawiających trend, ale nie przypadkiem członek zarządu Kruka, Michał Zasępa, wspominał na ostatnich konferencjach wynikowych, o dobrych ofertach ze strony banków, tłumacząc niewykorzystywany projekt publicznych emisji obligacji (z dwóch programów wartych łącznie 300 mln zł, Kruk wykorzystał dotąd 15 mln, a działo się to w grudniu 2013 r.).
Bratobójczy pojedynek oferujących obligacje i kredyty ma oczywiście mnóstwo zalet dla kredytobiorców, bo efektem są wspomniane już coraz niższe marże i w części przypadków – coraz bardziej realny wybór między jedną i drugą formą finansowania. Inwestorzy kupujący obligacje naturalnie zarabiają mniej, ale i w ich przypadku istnieje jasna strona księżyca. Niższe koszty finansowe to dla emitentów wyższa rentowność, a zatem także wyższe bezpieczeństwo powierzonych im środków.
Jak nisko zejdą marże?
Na to pytanie nie ma odpowiedzi. Dzisiejsza oferta obligacji w warunkach sprzed dwóch lat zostałaby pewnie zbyta wzruszeniem ramion przez inwestorów, niemniej chętnych do inwestycji cały czas nie brakuje. Po stronie banków 20 proc. wskazuje presję konkurencji jak przyczynę zmiany podejścia do kredytów (ale aż 40 proc. wskazuje też przewidywania zmiany sytuacji gospodarczej). Według najnowszej ankiety przeprowadzonej przez KNF, banki spodziewają się wzrostu portfela kredytowego dla dużych firm o 14,8 proc., a dla małych firm o 14 proc. (w 2014 r. wzrost wyniósł odpowiednio 11,15 i 5,81 proc.) Konkurencja między bankami będzie się więc zaostrzać, przy czym korzystny jest faktyczny wzrost popytu na kredyty dla firm widoczny w badaniach NBP od 6-8 kwartałów, w zależności od kategorii. Seria czterech kwartałów spadku marż kredytów dla przedsiębiorstw nie jest wydarzeniem niezwykłym. Z ankiety NBP wynika, że w latach 2010-11 (odwilż po kryzysie) seria trwała sześć kwartałów, a w latach 2005-07 nawet dziesięć kolejnych. Wszystko zależy więc od tego, jak będzie układała się koniunktura gospodarcza, ale ponieważ prognozy dla niej są na ogół niezłe, inwestujący w obligacje mogą zakładać, że tendencja do spadku marż w przypadku nowych emisji może zagościć na dłużej.
Czy kredyty zjedzą obligacje?
Nie należy przy tym sądzić, że rynek obligacji czeka z tego powodu regres, albo że na obligacje decydować się będą tylko te firmy, które znają gorycz odrzucenia wniosku kredytowego. Obligacje mają wiele zalet w porównaniu z kredytami, a najważniejszą z nich pozostaje elastyczność w zarządzaniu płynnością, a do tego kowenanty i stan kasy są kontrolowane raz na kwartał, a nie stale. Również jednorazowa spłata kapitału i odsetki płacone raz na pół roku lub kwartał bywają pokusą trudną do odparcia, mimo że generalnie obligacje są droższą formą pozyskiwania finansowania.
Dyrektorzy finansowi będą też pamiętać jak banki traktowały ich firmy w latach kryzysu i potrzeba dywersyfikacji źródeł finansowania jest u nich głęboko zakorzeniona. Choć oczywiście można też założyć, że jeśli ktoś płaci dziś ponad 9 proc., to dlatego, że w jego przypadku kredyt bankowy nie jest realną alternatywą.
* średnia ważona wielkością banku. Źródło: NBP Sytuacja na rynku kredytowym I kw. 2015 r.
INFORMACJE O PRZETWARZANIU TWOICH DANYCH OSOBOWYCH
Administratorem Twoich danych osobowych przekazywanych podczas rejestracji w serwisie Obligacje.pl, jest: Obligacje.pl sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Złota 59, 00-120 Warszawa, KRS nr 0000394325.
Możesz skontaktować się z nami za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub telefonicznie (022 110-03-67). Kontakt telefoniczny dostępny jest od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 16:00.
Cele i podstawa przetwarzania Twoich danych osobowych
Twoje dane osobowe gromadzimy jednorazowo, wyłącznie gdy zakładasz konto i/lub dokonujesz zakupu Usług Płatnych w serwisie Obligacje.pl.
Twoje podstawowe dane osobowe
Gdy zakładasz konto w serwisie Obligacje.pl, gromadzimy jedynie te dane osobowe, które są niezbędne dla prawidłowego świadczenia przez nas usług i wykonania umowy, czyli:
Twoje dane, o których mowa powyżej, przetwarzamy wyłącznie po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl.
Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o wskazanych przez Ciebie emitentach oraz obligacjach
Jeżeli na swoim koncie wskażesz listę emitentów oraz obligacji, które chcesz obserwować będziemy na Twój adres e-mail przesyłać powiadomienia wraz z aktywnym linkiem dotyczące zmiany notowań wskazanych obligacji, ważnych dat z nimi związanych oraz nowych informacji w serwisie Obligacje.pl o wskazanym emitencie. Te dane przetwarzamy po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl i decydujesz się na korzystanie z takich usług.
Jeśli będziesz chciał zrezygnować z otrzymywania powiadomień, w każdej chwili możesz anulować subskrypcję, wycofując odpowiednie zgody w panelu konfiguracyjnym Twojego konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie.
Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o aktualnych ofertach
Jeśli wyraziłeś na to zgodę, zaznaczając odpowiednie pole w formularzu rejestracyjnym lub panelu konfiguracyjnym Twojego konta, od czasu do czasu będziemy na Twój adres e-mail przesyłać informacje o aktualnych publicznych emisjach papierów wartościowych, a także informacje o nowościach w serwisie Obligacje.pl.
Także i taką zgodę możesz cofnąć w każdym czasie, korzystając z odpowiedniej opcji w panelu konfiguracji konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonaliśmy na podstawie Twojej zgody przed jej wycofaniem.
Wyrażenie przez Ciebie zgody na przetwarzanie danych osobowych w tym zakresie jest dobrowolne i nie stanowi warunku założenia konta w serwisie.
Jak długo przechowujemy Twoje dane osobowe?
Twoje dane przetwarzamy tylko tak długo, jak to niezbędne – co oznacza, że usuniemy je, gdy zlikwidujesz swoje konto w serwisie Obligacje.pl bądź w inny sposób rozwiążesz z nami umowę o dostęp do serwisu.
Kto ma dostęp do Twoich danych osobowych?
Do Twoich danych osobowych mamy dostęp wyłącznie my, w tym nasi upoważnieni pracownicy.
Dane te mogą być ponadto przetwarzanie przez naszych współpracowników, którzy świadczą usługi na naszą rzecz, w szczególności w zakresie obsługi księgowej, obsługi IT lub hostingu.
Jeżeli korzystasz z płatności elektronicznych lub kartą płatniczą, możemy udostępniać Twoje dane w zakresie niezbędnym do dokonania płatności firmom obsługującym płatności w serwisie.
Jeżeli wyraziłeś na to zgodę i korzystasz z konta bezpłatnego, niektóre Twoje dane możemy udostępniać naszym partnerom, którymi są współpracujące z nami domy i biura maklerskie, a także krajowe podmioty przeprowadzające prywatne emisje obligacji.
Twoje prawa
W związku z przetwarzaniem Twoich danych osobowych przez serwis Obligacje.pl przysługują Ci różnorodne prawa, o których chcielibyśmy poinformować poniżej.
Wszelkie żądania związane z Twoimi prawami możesz zgłosić nam za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub poczty tradycyjnej (na adres wskazany powyżej).
Chcemy prawidłowo zabezpieczyć Twoje dane, dlatego też przed wykonaniem Twoich poleceń zastrzegamy sobie możliwość zadania Ci dodatkowych pytań, aby potwierdzić Twoją tożsamość.
Masz prawo dostępu do Twoich danych osobowych
Przysługuje Ci prawo dostępu do treści Twoich danych osobowych, a także prawo do uzyskania potwierdzenia, czy dane te są przetwarzane.
Ponadto w każdej chwili możesz zwrócić się do nas o następujące informacje:
Przysługuje Ci również prawo uzyskania kopii Twoich danych osobowych. Pierwszą taką kopię wydamy Ci bezpłatnie.
Masz prawo żądania sprostowania Twoich danych osobowych
Dbamy o to, by Twoje dane były poprawne i kompletne. Jeśli mimo tego stwierdzisz, że tak nie jest – powiedz nam o tym. W każdym momencie przysługuje Ci prawo sprostowania lub uzupełnienia danych.
Masz prawo żądania ograniczenia przetwarzania Twoich danych osobowych
W pewnych przypadkach możesz żądać, by przetwarzanie Twoich danych osobowych zostało przez nas ograniczone wyłącznie do ich posiadania:
Masz prawo żądania usunięcia Twoich danych osobowych
W pewnych przypadkach możesz żądać, by zgromadzone przez nas Twoje dane osobowe zostały usunięte. Prawo to przysługuje Ci, gdy:
Masz prawo wnieść sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych osobowych
Przysługuje Ci prawo wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Twoich danych osobowych. Sprzeciw ten będzie uzasadniony, jeśli jego podstawą będą przyczyny związane z Twoją szczególną sytuacją.
Możesz również wnieść sprzeciw, jeśli Twoje dane osobowe wykorzystywane były przez nas dla celów marketingu bezpośredniego.
Masz prawo przenosić Twoje dane osobowe
Masz prawo żądać, by Twoje dane osobowe podane przy rejestracji w serwisie zostały Ci przez nas wydane w ustrukturyzowanym, nadającym się do odczytu maszynowego i powszechnie używanym formacie.
Możesz przesłać te dane innemu administratorowi bez jakichkolwiek przeszkód z naszej strony.
Możesz również zwrócić się do nas o przekazanie Twoich danych wprost innemu administratorowi – wykonamy to, o ile tylko będzie to technicznie możliwe.
Prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego
Dokładamy najwyższych starań, by zapewnić najpełniejszą ochronę Twoich danych osobowych zgodnie z przepisami obowiązującego prawa.
Jeśli mimo to uznasz, że przetwarzamy Twoje dane osobowe niezgodnie z prawem, przysługuje Ci prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.
W przypadku Polski organem nadzorczym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Możesz jednak wnieść skargę również do organu nadzorczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które jest miejscem Twego zwykłego pobytu, miejscem pracy lub miejscem popełnienia domniemanego naruszenia prawa.
Nie profilujemy
Twoje dane osobowe przetwarzamy w sposób zautomatyzowany. Nie stosujemy jednak profilowania.
Kontakt z nami
Jeśli jakiekolwiek informacje przedstawione powyżej wydają Ci się niejasne, chętnie udzielimy dodatkowych wyjaśnień. Wszelkie pytania związane z polityką prywatności prosimy kierować pocztą elektroniczną (bok@obligacje.pl) lub pocztą tradycyjną (na adres wskazany powyżej).
Zaloguj się