Tekst ukazał się w Gazecie Giełdy Parkiet 10 listopada. Opublikowano za zgodą redakcji. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Mikrokasa właśnie ruszyła z programem publicznych emisji wartym 8 mln zł (emisje prowadzone są na podstawie memorandum, KNF zatwierdza w tym przypadku tylko materiały marketingowe). Spółka oferuje inwestorom sztywne 9,2 proc. przez dwa lata, co odpowiada – w obecnych warunkach – marży sięgającej 7,26 pkt proc. ponad WIBOR3M. Jest to poziom typowy dla przedstawicieli wcale licznej grupy spółek tego sektora na Catalyst, a zarazem znacznie przewyższający średnią dla ogółu obligacji korporacyjnych obecnych na tym rynku, która wynosi 7,3 proc. i jest zawyżana przez emitentów o podwyższonym ryzyku, które liczbowo przeważają w tabeli notowań.
Mimo że oprocentowanie obligacji spółek z branży pożyczkowej przewyższa średnią, żaden jej przedstawiciel obecny na Catalyst dotąd nie miał problemów z terminową obsługą obligacji, bo nawet Marka, która w 2013 r. łamała warunki emisji obligacji, zdołała zorganizować finansowanie dla przymusowych wykupów papierów.
Przypadek Marki
Ale właśnie przypadek Marki – choć zakończony szczęśliwie dla obligatariuszy i dla niej samej – w 2014 r. po półtorarocznej restrukturyzacji spółka odzyskała rentowność - obrazuje ryzyka związane z inwestycjami w obligacje firm tego sektora.
Główny problem nie polega na słabych podstawach finansowych spółek pożyczkowych. Jak wynika z przedstawionej obok tabeli, poziom zadłużenia finansowego netto w relacji do kapitałów własnych jest na ogół niski i waha się od 30 proc. do – skrajnie - 500 proc. kapitału własnego. W każdym z przypadków są to firmy zyskowne, osiągane zyski operacyjne stanowią najczęściej krotność kosztów odsetkowych, zaś zadłużenie finansowe netto ma na ogół rozsądne rozmiary w porównaniu do wysokości zysku operacyjnego. Rynek rozróżnia emitentów o słabszych i mocniejszych podstawach finansowych, czego dowodem są rentowności obligacji na rynku wtórnym, choć dodatkowym kryterium jest także wielkość samych spółek. Łatwiej zapanować nad kilkumilionowym portfelem pożyczek gotówkowych, ale gdy portfel idzie w dziesiątki i setki milionów, zaczyna się statystyka.
Właśnie statystyka ma kluczowe znaczenie dla oceny ryzyka firm pożyczkowych. Ze względu na adresatów usług ich portfele często się psują. Odsetek odpisywanych pożyczek sięga 20 proc. portfela (Ferratum) i więcej. To z kolei tłumaczy wysokie ceny pożyczek gotówkowych oraz ryzyko, na które narażeni są obligatariusze. Ryzyko to może być minimalizowane przez utrzymywanie niskich poziomów zadłużenia, ale kluczowym elementem sukcesu jest system scoringowy wspomagający ocenę wiarygodności (bo trudno mówić o zdolności kredytowej) potencjalnych klientów.
Zakaz lichwy
Innym czynnikiem ryzyka – choć być może o mniejszym znaczeniu, niż mu się przypisuje – są prace nad nową ustawą antylichwiarską, która ma uregulować m.in. działalność firm pożyczkowych w Polsce. Zbyt mocno dociśnięta śruba w ustawie może teoretycznie położyć kres działalności wielu mniejszych (tj. jeszcze mniejszych niż te obecne na Catalyst) firm pożyczkowych, a w praktyce zapewne zepchnie je do podziemia i podwyższy koszty pożyczek jeszcze bardziej. Jednak warto pamiętać, że wyobraźnia przedsiębiorców przewyższa wyobraźnię regulatorów. Dziś przezornie nikt nie mówi o planach ominięcia przeszkód, jakie nowa ustawa może ustanowić, ale wystarczy spojrzeć na rozkwit banków arabskich (gdzie oprocentowanych pożyczek w ogóle nie można udzielać), by zrozumieć, że tam gdzie jest popyt, przedsiębiorcy znajdą sposób, by dostarczyć podaż.
Co przy tym istotne, to fakt, że w przypadku firm pożyczkowych obligacje finansują przede wszystkim kapitał obrotowy. Można założyć, że jeśli ustawa okaże się jednak zbyt dokuczliwa dla legalnie prowadzonej działalności, środki wycofywane z kapitału obrotowego wrócą do obligatariuszy (wskazują na to właśnie niskie poziomy zadłużenia kapitału własnego).
Sposobem na ominięcie potencjalnej rafy może być wybór obligacji firm, które prowadzą działalność także poza Polską. Za spłatę IPF Polska de facto odpowiada brytyjska centrala Providenta, za obligacje Ferratum Capital Poland ręczy fiński holding prowadzący działalność w ponad 20 krajach. Niestety, z tej dwójki tylko papiery Ferratum notowane są na detalicznej części Catalyst.
W imię zasad
Dla części inwestorów przeszkodą nie do pokonania nie jest ani ryzyko emitenta, ani ryzyko prawne, lecz własne przekonania co do społecznych kosztów działania firm pożyczkowych. Część klientów z pewnością popełniła życiowy błąd wybierając numer telefonu przylepiony na przystanku autobusowym, ale część mniej lub bardziej desperacko szukała sposobu zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych czy zdrowotnych. Tak postawiona sprawa nadaje firmom pożyczkowym wielu odcieni szarości. Decydować o kolorze każdy musi sam.
| Porównanie spółek z sektora mikropożyczek gotówkowych na Catalyst | |||||
| Spółka | Zadłużenie finansowe netto do kapitału własnego | Zadłużenie finansowe netto/EBIT | Wskaźnik pokrycia odsetek netto | Oprocentowanie obligacji | Rentowność obligacji (w proc.) |
| Eurocent | 0,73x | 1,13x | 9,6 | 10 proc. | 6,5 |
| Ferratum Group | 1,9x | 3,8x | 2,35 | WIBOR6M+6,5 pkt proc. | 7,4-7,8 |
| IPF (grupa) | 1,1x | 2,35x | 3,5* | WIBOR6M+7,5 pkt proc. | 4,4*** |
| Mikrokasa | 5,0x | 5,0x | 2,6 | WIBOR6M+7,28-7,3 pkt proc. | 6,9-8,5 |
| SMS Kredyt Holding | 1,4x**** | 3,9x**** | 1,8**** | WIBOR3M+7,82 pkt proc. | 9,3 |
| Wierzyciel | 0,27x** | 2,2x** | 3,97 | 9,6 proc. | 7,9 |
| * w raportach nie rozbito kosztów finansowych, założyłem, że całość kosztów finansowych to odsetki | |||||
| ** obliczenia na koniec 2013 r. | |||||
| *** notowane tylko na BondSpot | |||||
| **** - na podstawie raportu za III kwartał 2014 | |||||
| źródło: Raporty półroczne emitentów, obliczenia Obligacje.pl | |||||
INFORMACJE O PRZETWARZANIU TWOICH DANYCH OSOBOWYCH
Administratorem Twoich danych osobowych przekazywanych podczas rejestracji w serwisie Obligacje.pl, jest: Obligacje.pl sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Złota 59, 00-120 Warszawa, KRS nr 0000394325.
Możesz skontaktować się z nami za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub telefonicznie (022 110-03-67). Kontakt telefoniczny dostępny jest od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00 do 16:00.
Cele i podstawa przetwarzania Twoich danych osobowych
Twoje dane osobowe gromadzimy jednorazowo, wyłącznie gdy zakładasz konto i/lub dokonujesz zakupu Usług Płatnych w serwisie Obligacje.pl.
Twoje podstawowe dane osobowe
Gdy zakładasz konto w serwisie Obligacje.pl, gromadzimy jedynie te dane osobowe, które są niezbędne dla prawidłowego świadczenia przez nas usług i wykonania umowy, czyli:
Twoje dane, o których mowa powyżej, przetwarzamy wyłącznie po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl.
Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o wskazanych przez Ciebie emitentach oraz obligacjach
Jeżeli na swoim koncie wskażesz listę emitentów oraz obligacji, które chcesz obserwować będziemy na Twój adres e-mail przesyłać powiadomienia wraz z aktywnym linkiem dotyczące zmiany notowań wskazanych obligacji, ważnych dat z nimi związanych oraz nowych informacji w serwisie Obligacje.pl o wskazanym emitencie. Te dane przetwarzamy po to, abyśmy mogli wywiązać się z zawartej z Tobą umowy o świadczenie usług, gdy korzystasz z serwisu Obligacje.pl i decydujesz się na korzystanie z takich usług.
Jeśli będziesz chciał zrezygnować z otrzymywania powiadomień, w każdej chwili możesz anulować subskrypcję, wycofując odpowiednie zgody w panelu konfiguracyjnym Twojego konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie.
Dane osobowe przetwarzane w celu dostarczania Ci informacji o aktualnych ofertach
Jeśli wyraziłeś na to zgodę, zaznaczając odpowiednie pole w formularzu rejestracyjnym lub panelu konfiguracyjnym Twojego konta, od czasu do czasu będziemy na Twój adres e-mail przesyłać informacje o aktualnych publicznych emisjach papierów wartościowych, a także informacje o nowościach w serwisie Obligacje.pl.
Także i taką zgodę możesz cofnąć w każdym czasie, korzystając z odpowiedniej opcji w panelu konfiguracji konta. Jeśli wolisz, swoje żądanie możesz przesłać nam pocztą elektroniczną lub też zgłosić je telefonicznie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonaliśmy na podstawie Twojej zgody przed jej wycofaniem.
Wyrażenie przez Ciebie zgody na przetwarzanie danych osobowych w tym zakresie jest dobrowolne i nie stanowi warunku założenia konta w serwisie.
Jak długo przechowujemy Twoje dane osobowe?
Twoje dane przetwarzamy tylko tak długo, jak to niezbędne – co oznacza, że usuniemy je, gdy zlikwidujesz swoje konto w serwisie Obligacje.pl bądź w inny sposób rozwiążesz z nami umowę o dostęp do serwisu.
Kto ma dostęp do Twoich danych osobowych?
Do Twoich danych osobowych mamy dostęp wyłącznie my, w tym nasi upoważnieni pracownicy.
Dane te mogą być ponadto przetwarzanie przez naszych współpracowników, którzy świadczą usługi na naszą rzecz, w szczególności w zakresie obsługi księgowej, obsługi IT lub hostingu.
Jeżeli korzystasz z płatności elektronicznych lub kartą płatniczą, możemy udostępniać Twoje dane w zakresie niezbędnym do dokonania płatności firmom obsługującym płatności w serwisie.
Jeżeli wyraziłeś na to zgodę i korzystasz z konta bezpłatnego, niektóre Twoje dane możemy udostępniać naszym partnerom, którymi są współpracujące z nami domy i biura maklerskie, a także krajowe podmioty przeprowadzające prywatne emisje obligacji.
Twoje prawa
W związku z przetwarzaniem Twoich danych osobowych przez serwis Obligacje.pl przysługują Ci różnorodne prawa, o których chcielibyśmy poinformować poniżej.
Wszelkie żądania związane z Twoimi prawami możesz zgłosić nam za pośrednictwem poczty elektronicznej (bok@obligacje.pl) lub poczty tradycyjnej (na adres wskazany powyżej).
Chcemy prawidłowo zabezpieczyć Twoje dane, dlatego też przed wykonaniem Twoich poleceń zastrzegamy sobie możliwość zadania Ci dodatkowych pytań, aby potwierdzić Twoją tożsamość.
Masz prawo dostępu do Twoich danych osobowych
Przysługuje Ci prawo dostępu do treści Twoich danych osobowych, a także prawo do uzyskania potwierdzenia, czy dane te są przetwarzane.
Ponadto w każdej chwili możesz zwrócić się do nas o następujące informacje:
Przysługuje Ci również prawo uzyskania kopii Twoich danych osobowych. Pierwszą taką kopię wydamy Ci bezpłatnie.
Masz prawo żądania sprostowania Twoich danych osobowych
Dbamy o to, by Twoje dane były poprawne i kompletne. Jeśli mimo tego stwierdzisz, że tak nie jest – powiedz nam o tym. W każdym momencie przysługuje Ci prawo sprostowania lub uzupełnienia danych.
Masz prawo żądania ograniczenia przetwarzania Twoich danych osobowych
W pewnych przypadkach możesz żądać, by przetwarzanie Twoich danych osobowych zostało przez nas ograniczone wyłącznie do ich posiadania:
Masz prawo żądania usunięcia Twoich danych osobowych
W pewnych przypadkach możesz żądać, by zgromadzone przez nas Twoje dane osobowe zostały usunięte. Prawo to przysługuje Ci, gdy:
Masz prawo wnieść sprzeciw wobec przetwarzania Twoich danych osobowych
Przysługuje Ci prawo wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania Twoich danych osobowych. Sprzeciw ten będzie uzasadniony, jeśli jego podstawą będą przyczyny związane z Twoją szczególną sytuacją.
Możesz również wnieść sprzeciw, jeśli Twoje dane osobowe wykorzystywane były przez nas dla celów marketingu bezpośredniego.
Masz prawo przenosić Twoje dane osobowe
Masz prawo żądać, by Twoje dane osobowe podane przy rejestracji w serwisie zostały Ci przez nas wydane w ustrukturyzowanym, nadającym się do odczytu maszynowego i powszechnie używanym formacie.
Możesz przesłać te dane innemu administratorowi bez jakichkolwiek przeszkód z naszej strony.
Możesz również zwrócić się do nas o przekazanie Twoich danych wprost innemu administratorowi – wykonamy to, o ile tylko będzie to technicznie możliwe.
Prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego
Dokładamy najwyższych starań, by zapewnić najpełniejszą ochronę Twoich danych osobowych zgodnie z przepisami obowiązującego prawa.
Jeśli mimo to uznasz, że przetwarzamy Twoje dane osobowe niezgodnie z prawem, przysługuje Ci prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.
W przypadku Polski organem nadzorczym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
Możesz jednak wnieść skargę również do organu nadzorczego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które jest miejscem Twego zwykłego pobytu, miejscem pracy lub miejscem popełnienia domniemanego naruszenia prawa.
Nie profilujemy
Twoje dane osobowe przetwarzamy w sposób zautomatyzowany. Nie stosujemy jednak profilowania.
Kontakt z nami
Jeśli jakiekolwiek informacje przedstawione powyżej wydają Ci się niejasne, chętnie udzielimy dodatkowych wyjaśnień. Wszelkie pytania związane z polityką prywatności prosimy kierować pocztą elektroniczną (bok@obligacje.pl) lub pocztą tradycyjną (na adres wskazany powyżej).
Zaloguj się